Fundusze Unijne od wielu lat wspierają rozwój przedsiębiorstw z sektora MŚP (mikro, małe i średnie firmy). Jedną z najpopularniejszych i najbardziej atrakcyjnych form wsparcia dedykowanych przedsiębiorcom są tzw. pożyczki unijne. W ramach tego rodzaju instrumentów udzielane są środki przeznaczone na realizację różnorodnych celów biznesowych, przy jednoczesnym zachowaniu atrakcyjnych warunków finansowych. Dlaczego coraz więcej firm sięga po tę formę wsparcia? Co sprawia, że jest tak atrakcyjna i jak może wpłynąć na rozwój twojego biznesu? Sprawdź jak możesz skorzystać z dostępnych możliwości i wprowadzić swój biznes na wyższy poziom.
Niniejszy wpis stanowi kompendium wiedzy z zakresu pożyczek unijnych - dowiesz się między innymi...
Czym są pożyczki unijne?
Skąd pochodzą środki?
Kto może skorzystać z pożyczek unijnych?
Na jakie cele przyznawane są pożyczki unijne?
Jakie kwoty są przyznawane wnioskodawcom?
Jakie są warunki finansowania?
Jakie kryteria należy spełnić, aby otrzymać wsparcie?
Jakie korzyści niosą za sobą pożyczki unijne?
Co odróżnia dotacje unijne i kredyty bankowe od pożyczek unijnych?
Jak wygląda proces ubiegania się o pożyczkę?
Kliknij w nazwę wybranego rozdziału, aby przenieść się do konkretnej sekcji artykułu.
Pożyczki unijne to zwrotna forma wsparcia finansowego, udzielana w ramach Funduszy UE na preferencyjnych warunkach - najczęściej z udziałem pomocy de minimis. W rolę wnioskodawców mogą wcielić się firmy z segmentu MŚP. Podstawowym założeniem udzielania pożyczek unijnych jest rozwój przedsiębiorstw poprzez wzrost ich konkurencyjności, stopnia innowacyjności, a także uodpornienia przed potencjalnymi kryzysami gospodarczymi.
Część instrumentów dedykowana jest konkretnemu zakresowi tematycznemu, zgodnemu z wyznaczonymi przez Unię Europejską osiami priorytetowymi, w tym:
Ponadto, na rynku dostępnych jest szereg pożyczek o mniej sprecyzowanym przeznaczeniu - na standardowe inwestycje przedsiębiorstw oraz wydatki o charakterze bieżącym.
Osoby fizyczne zamierzające utworzyć działalność gospodarczą - mają z kolei możliwość skorzystania z pożyczki na cele związane z uruchomieniem biznesu oraz koszty początkowe. Instrumentowi temu przeznaczyliśmy osobny wpis: Pierwszy Biznes Wsparcie w Starcie – niskooprocentowana pożyczka z częściowym umorzeniem na założenie firmy.
Pożyczki udzielane są przez wyłonione Instytucje Finansowe, a dostępna oferta produktowa regularnie się zwiększa.
Pożyczki unijne to instrumenty celowe, co oznacza że pozyskany kapitał należy przeznaczyć na wydatki zgodne z regulaminem konkursu, które wskazuje się we wniosku o udzielenie środków. Należy się z nich później rozliczyć poprzez złożenie formularza oraz okazanie dokumentów dowodowych - najczęściej są to faktury VAT i elektroniczne potwierdzenia płatności.
Podstawowym źródłem pochodzenia środków na pożyczki unijne są Fundusze Strukturalne, które stanowią trzon polityki spójności Unii Europejskiej - w tym:
Ponadto, Polska jako kraj członkowski Unii realizuje własne programy operacyjne - zgodnie z perspektywą finansowa na lata 2021-2027. Należą do nich:
W kontekście pożyczek unijnych - instytucjami nadrzędnymi są najczęściej samorządowe spółki poszczególnych województw, bądź Bank Gospodarstwa Krajowego. Ogłaszają one przetargi, w ramach których wyłaniani są operatorzy, czyli Instytucje Finansowe, zajmujące się bezpośrednią dystrybucją środków, ogłaszaniem naborów wniosków oraz oceną formalną i merytoryczną aplikacji wnioskodawców. Na terenie każdego województwa funkcjonuje od kilku do kilkunastu aktywnych instytucji, co sprawia że oferta pożyczek unijnych jest bogata, a pula środków w przypadku wyczerpania dostępnej alokacji - regularnie uzupełniana.
Pożyczki unijne dedykowane są przede wszystkim przedstawicielom segmentu MŚP - mikro, małym i średnim przedsiębiorstwom, czyli firmom zatrudniającym od 0 do 249 pracowników, a także posiadającym sumę bilansową nieprzekraczającą pułapu 43 mln EUR i/lub roczny obrót ze sprzedaży nieprzekraczający pułapu 50 mln EUR.
Poszczególne nabory dotyczą danego województwa, więc po weryfikacji, że miejsce realizacji operacji (i/lub adres rejestrowy firmy) obejmuje region, którego dotyczy konkurs - należy dodatkowo sprawdzić czy:
Niespełnienie przynajmniej jednego z powyższych podpunktów wyklucza wnioskodawcę z możliwości pozyskania wsparcia finansowego.
Jeżeli firma spełnia wskazane warunki - zweryfikować należy zdolność finansową oraz wartość zabezpieczenia, co zostało opisane szerzej w sekcji: Jakie kryteria należy spełnić, aby otrzymać wsparcie?
Pożyczki unijne przyznawane są na różnorodne cele wspierające działalność przedsiębiorstw, a także rozwój gospodarczy, społeczny i środowiskowy. Wśród najczęściej pojawiających się kategorii wyróżnić można:
Najpopularniejszy model pożyczek unijnych, umożliwia sfinansowanie podstawowych inwestycji (a w przypadku niektórych konkursów - częściowo również wydatków obrotowych powiązanych z realizowanym przedsięwzięciem), których efektem będzie wzrost konkurencyjności przedsiębiorstw. Przykładowe wydatki, które można ponieść w ramach komponentu inwestycyjnego, bądź inwestycyjno-obrotowego to:
ŚRODKI TRWAŁE - MASZYNY I URZĄDZENIA
Wszelkiego rodzaju maszyny i urządzenia zgodne z charakterem realizowanej operacji, które przyczynią się do rozwoju przedsiębiorstwa - zarówno te o charakterze specjalistycznym, jak i podstawowe narzędzia pracy oraz sprzęt komputerowy.
WARTOŚCI NIEMATERIALNE I PRAWNE
Oprogramowanie komputerowe w formie licencji czasowych lub wieczystych, strony internetowe patenty, autorskie prawa majątkowe, patenty, znaki towarowe, know-how oraz pozostałe prawa własności intelektualnej.
NIERUCHOMOŚCI KOMERCYJNE
Część naborów umożliwia bezpośrednie sfinansowanie zakupu istniejących obiektów budowlanych, jednak wyłącznie o przeznaczeniu komercyjnym. Wyłączone jest natomiast finansowanie nabycia obiektów mieszkalnych.
PRACE BADAWCZO-ROZWOJOWE
Inwestycje w samodzielnie zrealizowane lub nabyte wyniki prac badawczo-rozwojowych, a także niezbędną infrastrukturę do wykonywania prac o charakterze badawczo-rozwojowym.
ŚRODKI TRANSPORTU I POZOSTAŁE POJAZDY
Samochody osobowe, dostawcze, ciężarowe, jak i specjalistyczne pojazdy (koparka, ładowarka, betoniarka, buldożer, ciągnik, przesiewacz, kruszarka, inne) niezbędne do świadczenia usług / wykorzystywania w procesach produkcyjnych.
ROBOTY BUDOWLANE
Wszelkiego rodzaju prace polegające na budowie niezbędnych do realizacji celu biznesowego nowych obiektów budowlanych o przeznaczeniu komercyjnym (np. budowa hali magazynowej), bądź renowacji/modernizacji/rewitalizacji istniejących.
WYPOSAŻENIE BIUROWE/PRODUKCYJNE
Elementy wyposażenia stanowiące dodatkowy element realizowanej inwestycji. Przykład stanowić mogą meble do salonu kosmetycznego, urządzenia i artykuły biurowe, wyposażenie techniczne, sprzęt laboratoryjny, czy wyposażenie gastronomiczne.
WYDATKI OBROTOWE ZWIĄZANE Z REALIZOWANĄ INWESTYCJĄ
W przypadku niektórych konkursów dopuszczane jest uwzględnienie wydatków obrotowych, które pozostają w bezpośredniej korelacji z realizowaną inwestycją (np.: paliwo do maszyn budowlanych i materiały budowlane niezbędne do budowy magazynu).
Część konkursów umożliwia finansowanie wydatków o charakterze bieżącym/obrotowym. Instrumenty tego rodzaju wiążą się najczęściej z nieco krótszym okresem spłaty, lecz umożliwiają pozyskanie kapitału ułatwiającego zachowanie wysokiej płynności finansowej przedsiębiorstwa. Przykładowe wydatki, które można ponieść w ramach komponentu obrotowego to:
MATERIAŁY DO PRODUKCJI
Surowce, materiały i półprodukty niezbędne do wytwarzania towarów lub świadczenia usług, które stanowią podstawę bieżącej działalności produkcyjnej, bądź usługowej firmy, zgodne z branżą i indywidualnymi potrzebami przedsiębiorstwa.
WYNAGRODZENIA PRACOWNIKÓW
Koszty związane z wypłatą pensji oraz innych świadczeń dla zatrudnionych pracowników, w tym wynagrodzenia stałe, premie oraz dodatkowe obciążenia związane z umowami o pracę / umowami cywilnoprawnymi / umowami B2B.
EKSPLOATACJA NIERUCHOMOŚCI KOMERCYJNYCH
Wydatki związane z utrzymaniem i bieżącą obsługą firmowych budynków, obejmujące czynsz, opłaty za media, konserwację oraz inne koszty związane z funkcjonowaniem nieruchomości - pod warunkiem, że posiada ona przeznaczenie komercyjne.
PALIWO
Zakup benzyny/oleju napędowego potrzebnego do bieżącej eksploatacji firmowych pojazdów (osobowych, dostawczych, ciężarowych) oraz specjalistycznych maszyn, co pozwala na realizację transportu, logistyki oraz innych zadań operacyjnych.
TOWAR HANDLOWY
Zatowarowanie dotyczy przede wszystkim branży handlowej. Kategoria obejmuje produkty nabywane przez przedsiębiorstwo w celu ich dalszej odsprzedaży, które wpływają na bieżącą ofertę handlową firmy i pozwalają na realizację operacji sprzedażowych.
BIEŻĄCE RATY FIRMOWYCH KREDYTÓW/POŻYCZEK/LEASINGÓW
Spłaty bieżących rat zobowiązań finansowych z tytułu zaciągniętych kredytów, pożyczek lub leasingów na bazie przedłożonych do wniosku umów i harmonogramów. Co istotne - niniejsza kategoria nie dotyczy zobowiązań prywatnych.
WYDATKI NA MARKETING
Środki przeznaczone mogą być także na promocję produktów lub usług, obejmujące działania reklamowe, kampanie promocyjne, materiały marketingowe, pozycjonowanie i utrzymanie strony internetowej oraz usługi związane z kreowaniem wizerunku firmy.
USŁUGI OBCE
Krótkoterminowe zobowiązania bieżące wobec dostawców, wynikające z korzystania z zewnętrznych usług niezbędnych do funkcjonowania firmy, w tym księgowość, prawo, doradztwo, serwis techniczny, IT oraz inne usługi wspomagające działalność operacyjną.
Pożyczki unijne to również perspektywa pozyskania kapitału na realizację projektów o charakterze sprzyjającym ochronie środowiska / przeciwdziałania zmianom klimatu. Co istotne - w ramach bieżącej perspektywy finansowej niektóre programy uwzględniają możliwość skorzystania z częściowego umorzenia kapitału. Katalog możliwych do realizacji zielonych inwestycji jest bardzo szeroki, a programy nastawione stricte na tego rodzaju przedsięwzięcia wyróżniają się na tle pozostałych instrumentów pod kątem korzystności warunków - szczególnie w przypadku ekoinnowacji. Możliwe jest również połączenie standardowych inwestycji (wymienionych w sekcji: Cele inwestycyjne / inwestycyjno-obrotowe) z tymi o charakterze eko. Przykładowe wydatki w ramach wskazanej kategorii obejmować mogą:
INSTALACJE FOTOWOLTAICZNE
Zakup i montaż paneli fotowoltaicznych oraz niezbędnych urządzeń, takich jak inwertery, falowniki, systemy monitorujące pracę instalacji, okablowanie, konstrukcje montażowe, liczniki energii i akumulatory.
EKOLOGICZNE SYSTEMY GRZEWCZE
Inwestycje w nowoczesne technologie grzewcze, takie jak pompy ciepła, kotły na biomasę, systemy grzewcze oparte na energii geotermalnej, wraz z ich montażem i niezbędną infrastrukturą.
TECHNOLOGIE OGRANICZAJĄCE EMISJĘ CO2
Zakup i wdrożenie urządzeń i technologii przemysłowych, takich jak systemy wychwytywania dwutlenku węgla, filtry oczyszczające, kotły niskoemisyjne czy technologie sekwestracji węgla.
TERMOMODERNIZACJA BUDYNKU FIRMOWEGO
Prace związane z ulepszeniem izolacji cieplnej budynków, obejmujące ocieplenie ścian, dachów, wymianę stolarki okiennej i drzwiowej oraz instalację systemów wentylacyjnych z odzyskiem ciepła.
NISKOEMISYJNE ŚRODKI TRANSPORTU
Zakup pojazdów elektrycznych, hybrydowych lub innych środków transportu o niskiej emisji spalin, a także budowa lub instalacja infrastruktury ładowania, jak stacje ładowania pojazdów elektrycznych.
GOSPODARKA OBIEGU ZAMKNIĘTEGO
Wszelkiego rodzaju wydatki umożliwiające wdrożenie założeń GOZ - opis zawarty we wpisie: Biznes na ekologicznych fundamentach: Przewodnik po Gospodarce Obiegu Zamkniętego (GOZ)
Cyfryzacja/automatyzacja/robotyzacja przedsiębiorstw w kierunku przemysłu 4.0. stanowi jedną z osi priorytetowych Funduszy Europejskich, w związku z czym część konkursów dedykowana jest stricte tego rodzaju rozwiązaniom. Podobnie jak w przypadku pożyczek dedykowanych rozwiązaniom proekologicznym - tak i niektóre instrumenty przeznaczone na transformację cyfrową oferują możliwość umorzenia części kapitału lub skorzystania z jeszcze niższego oprocentowania, niż w przypadku standardowych inwestycji. Przykładowe wydatki inwestycyjne związane z cyfryzacją MŚP to:
ZAUTOMATYZOWANE LINIE PRODUKCYJNE
Zakup i wdrożenie linii produkcyjnych automatyzujących procesy wytwórcze, które integrują maszyny produkcyjne i systemy sterowania. Linie te obejmują różne urządzenia, takie jak maszyny do cięcia, formowania czy pakowania.
ROBOTY PRZEMYSŁOWE
Zakup i wdrożenie robotów przemysłowych do automatyzacji powtarzalnych procesów produkcyjnych i logistycznych, takich jak roboty spawalnicze, montażowe, paletyzujące.
TECHNOLOGIE CHMUROWE
Zakup usług chmurowych i infrastruktury do przetwarzania danych w chmurze, obejmujące przechowywanie, zarządzanie zasobami IT oraz zdalne zarządzanie aplikacjami i danymi.
SPECJALISTYCZNE OPROGRAMOWANIE
Zakup licencji oraz wdrożenie oprogramowania dedykowanego do zarządzania produkcją, logistyką, sprzedażą, księgowością czy procesami biznesowymi. Przykłady obejmują systemy ERP, CRM, SCM oraz programy do analizy danych i raportowania.
ROZWIĄZANIA SZTUCZNEJ INTELIGENCJI
Zakup i wdrożenie systemów opartych na sztucznej inteligencji do analizy danych, automatyzacji procesów decyzyjnych i optymalizacji operacyjnych, np. algorytmy uczenia maszynowego.
CYFROWE PLATFORMY SPRZEDAŻOWE
Inwestycje w rozwój i wdrożenie platform e-commerce, systemów zarządzania sprzedażą online oraz integrację narzędzi sprzedażowych z systemami ERP czy CRM.
Kwoty dedykowane poszczególnym instrumentom finansowym różnią się w zależności od specyfiki konkretnego programu. Minimalne wartości nie są zazwyczaj określone. Maksymalne kwoty pożyczek oscylują z kolei najczęściej w przedziale:
To czy pożyczka zostanie przyznana w określonej kwocie uzależnione jest od czynników określonych w sekcji Jakie kryteria należy spełnić, aby otrzymać wsparcie? (rodzaj i wartość zabezpieczenia oraz zdolność finansowa firmy), a także skali projektu, indywidualnej oceny Instytucji Finansującej, wiarygodności sporządzonej prognozy finansowej, a także alokacji środków przeznaczonej na konkretny nabór.
Warunki finansowania pożyczek unijnych można podzielić na kilka kategorii:
Oprocentowanie, które ze względu na preferencyjne warunki spłaty oscyluje na wielokrotnie niższych poziomach, niż tradycyjne w przypadku tradycyjnych instrumentów dostępnych na rynku komercyjnym (bankowym). W przypadku pożyczek unijnych (a zwłaszcza tych o standardowym charakterze - inwestycyjnych, inwestycyjno-obrotowych i obrotowych) oprocentowanie podstawą najczęściej jest stopa bazowa Komisji Europejskiej - a konkretniej jej część, określona w regulaminie udzielania poszczególnych instrumentów. Idąc tym tropem oprocentowanie wynosi najczęściej:
Co istotne - oprocentowanie w przeważającej części instrumentów jest stałe w całym okresie spłaty, co dodatkowo zwiększa atrakcyjność niniejszego źródła finansowania i umożliwia precyzyjne oszacowanie kosztów już na etapie analizy - przed złożeniem wniosku o udzielenie pożyczki i podpisanie umowy. Wnioskodawcy nie są dzięki temu narażeni na konsekwencje finansowe w przypadku wahań poziomu stopy bazowej KE. Wręcz przeciwnie - w przypadku spadku jej wartości niektóre regulaminy pożyczek zawierają zapis o możliwym obniżeniu oprocentowania względem pierwotnego do określonego pułapu, przy jednoczesnym braku ryzyka jego wzrostu.
Prowizja za udzielenie, która dotyczy marginalnego odsetka dostępnych na rynku instrumentów. Oznacza to, że oprocentowanie jest najczęściej jedynym kosztem obsługi finansowania. W przypadku wystąpienia prowizji - najczęściej nie przekracza ona pułapu 1,00 - 2,00% i dotyczy z reguły firm o stosunkowo słabej kondycji finansowej.
Karencja w spłacie rat kapitałowych, która w zależności od charakteru danej pożyczki może zostać udzielona na okres od 6 do nawet 24 miesięcy. Karencja nie wydłuża wprawdzie całkowitego okresu spłaty, jednak sprawia że pożyczkobiorca spłaca w początkowym okresie wyłącznie ratę odsetkową, która ze względu na niskie oprocentowanie pożyczek unijnych - stanowi minimalną część łącznej raty kapitałowo-odsetkowej. Jest to opcja szczególnie preferowana w przypadku pożyczek na cele obrotowe, bądź inwestycji, które zaczną generować przychody po upływie pewnego okresu czasu.
Wkład własny, który podobnie jak prowizja za udzielenie - występuje w przypadku pożyczek unijnych bardzo rzadko. Dotyczyć może ona wyłącznie instrumentów nastawionych na cele inwestycyjne - zwłaszcza tych, które zakładają sfinansowanie zakupu lokalu komercyjnego. Wówczas pułap wymaganego wkładu własnego w łączną wartość projektu wynosi od 10 do 20%. Najczęściej stosowany model pożyczek zakłada jednak brak stosowania niniejszego wymogu, a co za tym idzie - brak konieczności dokumentowania obecnego stanu gotówki / środków finansowych na rachunku bankowym.
Podstawowe kryteria formalne, które należy spełnić łącznie aby złożona aplikacja pożyczkowa podlegała ocenie analityków - wskazane zostały w sekcji: Kto może skorzystać z pożyczek unijnych?
To czy pożyczka unijna zostanie finalnie przyznana uzależnione jest od szeregu czynników obejmujących:
Szczególną uwagę pragniemy zwrócić na 2 ostatnie wymienione aspekty:
Zdolność finansowa firmy ustalona jest na bazie załączonych do wniosku dokumentów finansowych - za 2 ostatnie zamknięte lata obrotowe oraz okres bieżący. Szczególne znaczenie mają bieżące wyniki finansowe firmy. Co istotne - dostępna jest możliwość częściowego oparcia zdolności finansowej na przyszłych wynikach, uwzględnionych w prognozie - pod warunkiem, że została ona rzetelnie wykonana i odpowiednio uzasadniona. Jeżeli firma znajduje się w fazie start-up, bądź jej wyniki finansowe nie osiągały zadowalających pułapów - szanse na otrzymanie pozytywnej decyzji nadal są wysokie jeżeli zaproponowane zostanie zabezpieczenie o odpowiedniej wartości.
Zabezpieczenie wymagane jest każdorazowo - niezależnie od zdolności finansowej firmy, czy wnioskowanej kwoty. Trzy podstawowe formy zabezpieczenia obejmują:
Więcej informacji na temat zabezpieczenia zawarliśmy w osobnym wpisie: Na czym polega zabezpieczenie pożyczek unijnych?
Jeżeli jako wnioskodawca zamierzasz skorzystać z preferencyjnego oprocentowania - weryfikowany jest najczęściej limit dostępnej pomocy de minimis, który wynosi 300 000 EUR w przeciągu 3 następujących po sobie lat obrotowych. Co istotne - wartość udzielanej pomocy de minimis jest niższa, niż kwota pożyczki, co w praktyce oznacza oznacza że jeśli wykorzystałeś już 280 000 EUR spośród wskazanego limitu - możesz wnioskować o udzielenie pożyczki z preferencyjnym oprocentowaniem na kwotę znacznie wyższą, niż równowartość 20 000 EUR.
Dotacje na rozwój, kredyty bankowe i pożyczki unijne to trzy różne, dostępne dla przedsiębiorców formy pozyskania kapitału. Różnice pomiędzy nimi najłatwiej wykazać w formie tabeli:
Korzyści płynące ze skorzystania z pożyczek unijnych można podzielić na finansowe (uwzględnione w sekcji Jakie są warunki finansowania?) oraz pozafinansowe, które obejmują następujące płaszczyzny:
* W przypadku niektórych instrumentów istnieje możliwość częściowego umorzenia udzielonego kapitału
** Niektóre pożyczki umożliwiają wnioskodawcom wybór oprocentowania: stałe/zmienne
*** Wymagany w sporadycznej części instrumentów - najczęściej w przypadku zakupu lokalu usługowego
Naszym klientom dedykujemy kompleksową usługę pozyskania pożyczki unijnej - włącznie z analizą wstępną, opracowaniem i złożeniem dokumentacji, stałym kontaktem z Instytucją Finansującą, jak i późniejszym rozliczeniem pozyskanych środków.
Chcesz być na bieżąco z dostępnymi dotacjami i instrumentami unijnymi,
a także dostawać powiadomienia o nowych, wartościowych wpisach na Blogu?